Điều tra hình sự là gì? Tiếp cận ngành điều tra hình sự toàn diện

Sự phát triển mạnh mẽ của xã hội trong mọi lĩnh vực thúc đẩy chất lượng sống của con người ngày càng cao. Nhưng sự phát triển đó cũng kéo theo nhiều mặt tiêu cực nhất định như tranh chấp tài sản, sự lấn áp của phần con hơn phần người, những bốc đồng trong giây lát cũng có thể hủy hoại hay đưa con người ta đến vòng lao lý, trở thành những tội phạm hình sự. Để nhằm xét xử cho đúng người đúng tội, đưa tội phạm vào đúng án phạt hắn phải chịu, điều này cần đến điều tra hình sự.

1. Những khái niệm và đặc trưng cơ bản về câu hỏi Điều tra hình sự là gì? 

1.1. Khái niệm về “điều tra hình sự”

Quá trình điều tra hình sự là quá trình điều tra áp dụng lên các vụ việc có tính chất nghiêm trọng được xếp vào các vụ án hình sự. Điều tra hình sự chính là quy trình thứ hai sau trong quy trình thực hiện tố tụng hình sự, việc này được thực hiện bởi các cơ quan chức năng có thẩm quyền. Yêu cầu điều tra cần có tính minh bạch, cẩn trọng, công bằng, và tuân thủ thực hiện các quy trình điều tra cần chính xác tuyệt đối. Sau khi áp dụng phương pháp điều tra hình sự, kết quả thu được nhằm hướng đến nhằm thu thập và củng cố chứng cứ, bằng chứng chính xác phục vụ cho quá trình điều tra để xác minh được tội phạm một cách kịp thời.

1.2. Đặc trưng cơ bản về Điều tra hình sự

1.2.1. Mục đích của điều tra vụ án hình sự

Hoạt động điều tra hình sự được xem là phương tiện để xác định tội phạm, điều tra bản chất vụ án, đánh giá mức độ nghiêm trọng, yếu tố phạm tội của tội phạm. Với những phương pháp điều tra được áp dụng sẽ giúp cho vụ án giải quyết được những mấu chốt khó, hỗ trợ cho các bước xác định và định tội tiếp theo. 

Hoạt động điều tra hình sự được xem là bước tiền đề quan trọng nhằm giúp cơ quan thẩm quyền có cái nhìn đúng đắn về vụ án, đưa ra kết quả thẩm định khách quan hơn. Do tính khách quan của điều tra hình sự cũng sẽ giúp cho việc xét xử, phân ranh được rõ ràng, loại bỏ đi tính chủ quan của người phán quyết, tránh gây hoang mang và mất lòng tin của những người quan tâm đến vụ án. Điều tra hình sự giúp xác minh được sự việc, phân ra lỗi về người phạm tội thật sự, trả lại công bằng cho người trong sạch, bằng những chứng cứ khách quan và minh bạch. 

Với những mục tiêu cụ thể và các bước tiến hành mang tính khoa học, khách quan, chuyên nghiệp điều tra hình sự trở thành một yếu tố quan trọng và cần thiết khi phân xử những vụ án mang yếu tố hình sự. Tầm quan trọng này còn xác định ở những người đóng vai trò quyết định trong cả quá trình điều tra vụ án, nhân viên cảnh sát, bác sĩ pháp y, điều tra viên, công tố viên, kiểm sát viên,... trong quá trình điều tra chỉ cần không có sự phối hợp chặt chẽ, thiếu tính khách quan, tinh thần trách nhiệm, không tuân thủ quy trình nghiêm ngặt trong điều tra và thiếu tỉ mỉ sẽ làm ảnh hưởng đến kết quả điều tra.

Xem thêm: Cảnh sát cơ động là gì? Thông tin về cảnh sát cơ động bạn cần biết

1.2.2. Vai trò của điều tra vụ án hình sự

Điều tra hình sự là một trong những chức năng quan trọng của tư pháp hình sự, từ những cơ sở cũng như kết quả của điều tra sẽ giúp cho các vụ án được hóa giải, người phạm tội phải chịu hình phạt thích đáng. Đó là một vài vai trò chủ quan đối với công việc điều tra hình sự, qua nhiều cách thức và mục đích khác nhau có thể thấy công việc điều tra hình sự không phải là một công việc đơn giản mà nó còn đòi hỏi nhiều yếu tố.

Mặt khác điều tra hình sự giúp xã hội giải quyết những hình vi xấu gây ảnh hưởng đến an ninh, an toàn và trật tự xã hội. Điều tra hình sự còn là cán cân công lý nhằm đưa ra những bằng chứng chính xác để mỗi cuộc điều tra hay phán quyết của cơ quan có thẩm quyền được công bằng và minh bạch hơn, những phán quyết đó sẽ được dựa vào những yếu tố khách quan, mang lại cho mọi người dân an tâm về chính quyền và bộ máy pháp luật của nhà nước.

 

Về khía cạnh xã hội điều tra hình sự còn là yếu tố tác động khách quan có ảnh hưởng to lớn đến mọi mặt. Khi phương pháp điều tra sai sót sẽ dẫn đến kết quả điều tra cũng theo chiều hướng sai lệch sự thật, và kết quả điều tra cũng sẽ ảnh hưởng. Những sai lầm ấy sẽ ảnh hưởng đến toàn xã hội, khi công chúng và những người vô tội bất bình trước kết quả điều tra sẽ dẫn đến những điều tích cực trong xã hội. Ta thấy được vai trò của điều tra một vụ án là quan trọng nhưng điều tra hình sự lại còn có vai trò quan trọng hơn khi đó liên quan đến tính mạng con người.  

Xem thêm: Nghi can là gì? Bạn có thực sự hiểu về nó không?

2. Tiếp cận và khám phá để hiểu thêm về ngành “Điều tra hình sự”

2.1. Sự đa dạng trong ngành “Điều tra hình sự”

Hiện nay các ngành nghề trong khối nhà nước luôn có sức hấp dẫn cao đối với mọi đối tượng trong xã hội, do có tính chất ổn định và quyền lợi được hưởng ở hiện tại và cả tương lai rất phong phú nên yêu cầu tuyển sinh vào các trường đại học rất khắt khe và lấy chỉ tiêu số lượng rất ít. Trong khi đó các ngành như: Công an, cảnh sát, bộ đội,... lại là ưu tiên và mối quan tâm hàng đầu của nhiều người. Trong các khối ngành ấy, các ngành như điều tra, giám sát, kiểm sát cũng đang là sở thích và ao ước của nhiều người nhưng với tỉ lệ chọi khá cao đã khiến cho việc thi vào các trường có các khối ngành đào tạo trên trở nên khó khăn.

Những năm gần đây, do sự chuyển mình liên lục của xã hội đã xuất hiện không ít những thành phần tiêu cực, gây nên những tác động đe dọa đến tính ổn định và an toàn xã hội. Điều đó cũng kéo theo việc ra đời của công việc như “điều tra hình sự” là hết sức cần thiết. Đến với ngành nghề này bạn sẽ được làm những gì, yêu cầu công việc và quyền lợi tương lai ra sao, hẳn là câu hỏi của khá nhiều bạn trẻ đang đứng trước ngưỡng cửa đại học. Cùng tìm hiểu về chức năng của điều tra hình sự là gì nào. Điều tra hình sự ở nước ta hiện nay có 3 chức năng chính:

- Thực hiện tiếp cận thông tin tội phạm và sử dụng nghiệp vụ chuyên ngành theo đúng quy định của pháp luật để điều tra, khai thác vấn đề.

- Thực hiện thu thập và kiểm chứng các chứng cứ để xác minh đối tượng thực hiện vụ án và các vấn đề hay đối tượng có liên quan đến vụ án

- Thực hiện lập hồ sơ và tiến hành hoàn thiện hồ sơ theo đúng quy định của pháp luật.

2.2. Cơ hội việc làm và yêu cầu đối với ngành “Điều tra hình sự”

2.2.1. Ngành và trường đào tạo “Điều tra hình sự”

Đối với ngành điều tra hình sự việc xét tuyển chỉ được thực hiện ở những ngành được cho phép yêu cầu đào tạo theo quy định của nhà nước. Hiện nước ta có 3 trường đại học được quyền đào tạo ngành nghề này:

- Trường Học viện Cảnh sát Nhân dân

- Trường Đại học Cảnh sát Nhân dân

- Trường Đại học An ninh Nhân dân

Việc tuyển sinh đối với các ngành này cực kì khắt khe khi chỉ tiêu và điểm số xét tuyển, kiểm tra về sức khỏe vô cùng gắt gao. Với điểm chuẩn các năm dao động từ 23 đến 26 điểm đối với nam và có thể cao hơn mức 26 điểm đối với nữ. Điểm chuẩn còn phụ thuộc vào điểm xét tuyển của thí sinh theo tổ hợp và xét dựa trên điểm thi THPTQG, và cũng tùy thuộc vào nhiều yếu tố mà điểm cũng như cách thức xét tuyển sẽ được các trường thay đổi theo tình ngành. Do đó, các thí sinh muốn vào học các trường này cần phải chuẩn bị nhiều kĩ năng không chỉ về kiến thức và còn về mặt thể chất. Các thí sinh thi đăng ký nguyện vọng vào ngành điều tra hình sự sẽ có mã ngành và tổ hợp môn xét tuyển như sau:

Mã ngành: 7860104

Ngành Điều tra hình sự xét tuyển các tổ hợp môn sau:

A01: Toán, Vật lí, Tiếng Anh

C03: Ngữ văn, Toán, Lịch sử

D01: Ngữ văn, Toán, Tiếng Anh

Xem thêm: Những ngành nghề có triển vọng trong tương lai mà bạn nên biết

2.2.2. Tiêu chuẩn để xét tuyển vào ngành điều tra hình sự cần nắm rõ

Về phần kiểm tra thể trạng ở mỗi kì thi ngành điều tra hình sự cũng có yêu cầu về sức khỏe giống như những ngành an ninh và quốc phòng khác. Đối với từng giới tính sẽ có những tiêu chuẩn riêng nhưng tất cả cần phải được đáp ứng về mặt thị lực (không cận thị, thị lực một mắt không kính 10/10, cả 2 mắt có thể 19 - 20/10, tật về mắt, không có sẹo hay bệnh về mắt, thí sinh bị cận được đăng kí dự tuyển nhưng phải cam kết chữa trị khỏi khi trúng tuyển); răng hàm mặt (thí sinh phải đủ răng, có thể mất 1 hoặc 2 răng, răng phải đáp ứng được sức nhai trên 90%, thí sinh không có răng sâu hoặc răng sâu men, không mắc các bệnh về răng miệng); huyết áp (Từ 110 - 125 mmHg là huyết áp đạt tiêu chuẩn, không mắc các bệnh về tim mạch); hệ hô hấp, tai mũi họng bình thường; thí sinh đăng ký tham gia dự tuyển không nghiện ma túy, tiền chất ma túy, không phun xăm, không xỏ lỗ tai, lỗ mũi, không mắc các bệnh xã hội.

Chỉ số cơ thể BMI đối với nam phải đạt từ 17.9, nữ từ 18.02 đến dưới 30 (với cả nam và nữ); hình thể cơ thể đối với nam cao từ 1m62 và nặng 47kg trở lên, nữ cao từ 1m58 và nặng từ 45kg trở lên.

Đó chỉ là một vài điều kiện thiết yếu giúp cho các thí sinh dự tuyển có cơ hội tham gia để trở thành một cảnh sát điều tra hình sự, sẽ có rất nhiều điều kiện khác bạn cần phải chuyển bị nếu có mong ước cũng như dự định thi vào khối ngành này. 

2.2.3. Cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp

Sau khi hoàn thành chương trình học, các sinh viên sẽ trở thành cán bộ cảnh sát thực sự và được phân công làm việc tại các đơn vị thuộc Bộ Công an.Công an. Hiện nay đối với việc tốt nghiệp ngành “điều tra hình sự” cán bộ cảnh sát sẽ được sắp xếp công việc phù hợp tại những nơi cụ thể như sau: 

Cục CSĐTTP về tham nhũng kinh tế buôn lậu

Cục CSĐTTP về ma túy

Cục CSQLHC về TTXH;

Cục CS quản lý giam giữ tạm giam và thi hành án hình sự tại cộng đồng;

Cục An ninh điều tra;

Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao;

Cục Công tác đảng, công tác chính trị

Làm việc tại Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;

Công an hình sự của quận, huyện, thành phố trực thuộc tỉnh.

Lời kết

Hi vọng qua bài viết sẽ giúp các bạn hiểu được phần nào về ngành điều tra hình sự thú vị này. Nếu bạn quan tâm đến vấn đề cũng như muốn hiểu rõ hơn hãy tìm hiểu thêm trên trang tuyendung3s.com. để biết thông nhiều thông tin thú vị khác nhé.